Đã 2-3 năm nay, gia đình anh Dương Văn Hạng và chị Nguyễn Thị Thành ở thôn Trại 2 đều thu hoạch khoai sớm ở đầu vụ. Vụ này gia đình anh trồng gần 1 mẫu giống khoai lang Nhật. Hiện anh mới thu được 4 thước giống củ bở, lòng vàng cho năng suất 3,5 tạ. Do thu hoạch sớm nên củ khoai chưa được đẫy đà, cái không đều nhưng được giá nên gia đình anh Hạng thu trước. Củ loại to có giá 7 nghìn đồng/kg và củ nhỏ giá 3 nghìn đồng/kg, trung bình mỗi sào lãi 4-5 triệu đồng. Dự kiến vụ này gia đình anh Hạng thu về khoảng 30 triệu đồng từ trồng khoai lang.

Anh Hạng cho biết, so với cấy lúa thì trồng khoai lang hiệu quả hơn nhiều, đặc biệt là giảm nhiều công lao động. Bởi khoai sau thu được thương lái đóng túi nilon cân ngay tại đầu ruộng, người trồng không mất công rửa và vận chuyển. Cứ 25 kg khoai, thương lái trừ 1 kg đất.

Khác với giống khoai lang nội chỉ trồng vào vụ đông, khoai lang Nhật trồng được 2 vụ/năm, thời gian khoảng 4-5 tháng/vụ. Trung bình mỗi sào cho năng suất từ 5-7 tạ khoai, nếu có kinh nghiệm chăm sóc tốt năng suất có thể đạt gần 1 tấn. Kỹ thuật trồng khoai khá đơn giản, không cần nhiều công chăm sóc và lượng phân bón nên giảm được chi phí trong sản xuất. Lúc xuống giống cần giữ ẩm cho cây 15-20 ngày, dập đất khoảng 3 đốt dây sẽ giúp cây đậu nhiều củ. 30 ngày sau trồng tiến hành xới bón lân, đạm, kali lần 1 giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển đều, đến lúc thu hoạch bón 1-2 lần tiếp. Để năng suất cao, sau 20 ngày xuống giống người trồng có thể phun thuốc sinh học lần 1 để kích thích cho cây lớn, lần 2 phun tiếp sau 20 ngày sau, đồng thời phải theo dõi thường xuyên, phát hiện kịp thời các bệnh thường gặp và thu hoạch đúng thời vụ. Vụ Xuân ra Tết Nguyên đán trồng, thu đầu tháng 5 âm lịch; vụ Đông trồng cuối tháng 8, đầu tháng 9, thu tháng 12 âm lịch. Khoai dỡ xong không nên luộc ngay sẽ nhạt, để một thời gian ăn vị đậm, ngọt và không mùi đất.

Đi tiếp chừng 2 km đến thôn 17, xã Yên Sơn khi nắng lên đỉnh đầu, tôi gặp một vài hộ dân đang hì hục cuốc dỡ khoai sọ. Ông Trần Văn Dũng ngoài 70 tuổi cùng gia đình thu hoạch khoai, vẫn thoăn thoắt gánh từng vầng khoai nặng đất lên xe chuyển về nhà. Ông cho biết, gia đình trồng khoai sọ tía đến nay được 15 năm. Vụ này gia đình ông trồng 1 mẫu, năng suất đạt 5-6 tạ/sào. Khoai khi dỡ về được làm sạch rễ, đất và phân loại. Loại 1 là những củ khoai bánh tẻ, hình tròn, ăn bở và không có xơ, ông Dũng cân giá 15-20 nghìn đồng/kg, loại 2 và 3 giá 2-3 nghìn đồng/kg.

“Tranh thủ mọi người chưa thu hoạch nhiều, tôi liên hệ với thương lái quen về cân sớm nên được giá cao. Hạch toán mỗi sào lãi 7-8 triệu đồng, tương đương trên 120 triệu đồng/ha/vụ. Giữa vụ thường chỉ đạt 8-10 nghìn đồng/kg loại đẹp, thậm chí còn thấp hơn” – ông Dũng chia sẻ.

Nông dân Yên Sơn thu hoạch khoai lang

Theo cán bộ khuyến nông xã Yên Sơn, cây khoai lang và khoai sọ là hai cây trồng truyền thống của địa phương nhiều năm nay, tập trung nhiều ở các thôn 17, Quyết Tâm, Mai Phượng, Tiên Triều, Nội Đình, Nội Chùa. So với năm ngoái, năm nay năng suất khoai có giảm do trồng muộn nhưng giá bán lại cao hơn nhiều. Cách đây khoảng 3 năm diện tích khoai lang 30-40 ha, nay mở rộng lên 85 ha khoai lang và có 18 ha khoai sọ toàn xã. Người dân tự học hỏi, tìm hiểu và chia sẻ kinh nghiệm trồng cho nhau. Để có sản phẩm thu hoạch sớm, được giá bán cao không phải hộ nào cũng trồng được, phải là người hiểu kỹ thuật, có kinh nghiệm trồng nhiều năm và công thức luân canh cây trồng hợp lý. Cùng một chân đất ruộng, nếu liên tục trồng khoai nhiều vụ củ sẽ nhỏ và không đều. “Khoai ruộng lạ, mạ ruộng quen” – câu nói xưa của ông cha ta được một số người dân xã Yên Sơn áp dụng thành công như vợ chồng anh Hạng, gia đình ông Dũng, anh Đại…

Tuy nhiên, để nâng cao giá trị kinh tế, phát huy hiệu quả cây trồng thế mạnh của xã Yên Sơn, cần có sự vào cuộc tích cực của các cấp, ngành; rà soát, thống kê diện tích vùng sản xuất tập trung theo quy hoạch để có cơ chế chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân kịp thời; chuyển giao khoa học kỹ thuật, tiến bộ mới giúp giảm chi phí sản xuất và tăng năng suất, chất lượng cây trồng…

Được biết, tại một số xã lân cận như Bắc Lũng, Bảo Đài, Khám Lạng của huyện Lục Nam đã đưa cây khoai lang và khoai sọ vào sản xuất trên cánh đồng mẫu, thu nhập 120-150 triệu đồng/ha/vụ. UBND các xã khuyến khích hỗ trợ một phần giống hoặc vật tư nông nghiệp, tập huấn kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh, giới thiệu doanh nghiệp thu mua sản phẩm. Đến thời điểm này, toàn huyện Lục Nam có khoảng hơn 600 ha khoai sọ và gần 500 ha khoai lang.

Thanh Phúc

Trung tâm Khuyến nông Bắc Giang