Bạc Liêu: Ứng dụng máy sạ lúa theo khóm - Hiệu quả và “cách mạng” giảm giống

Điển hình là các dự án: “Xây dựng mô hình cánh đồng lớn thâm canh và áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất lúa” giai đoạn 2017 – 2019, dự án “Xây dựng mô hình ứng dụng máy sạ khóm trong sản xuất lúa tại tỉnh Bạc Liêu” giai đoạn 2020 – 2022 do Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu chủ trì với hiệu quả nổi bật là giảm giống, tăng năng suất, tăng hiệu quả kinh tế cho người trồng lúa do máy sạ khóm mang lại.

Máy sạ lúa theo khóm là loại máy cải tiến từ máy cấy nên có hoạt động tương tự như máy cấy, tạo ra ruộng lúa sạ theo hàng, theo khóm như ruộng lúa cấy. Máy sạ lúa theo khóm hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu cơ bản để có thể đưa vào phục vụ cơ giới hóa sản xuất lúa vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Máy có năng suất làm việc cao, kỹ thuật vận hành đơn giản, nhất là mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng lúa. Đánh giá về mặt chuyên môn, ruộng lúa sạ theo khóm như ruộng lúa cấy nhưng về mặt hiệu quả kinh tế thì ruộng lúa sạ theo khóm vượt trội hơn hẳn ruộng lúa cấy do bỏ qua được công đoạn gieo mạ khá phức tạp, giảm được chi phí gieo cấy quá cao. Bên cạnh đó, ruộng lúa sạ theo khóm phát huy được hiệu ứng hàng biên giúp ruộng lúa sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

Qua 3 năm triển khai dự án, đánh giá về máy sạ lúa theo khóm có các ưu điểm như sau:

- Về năng suất làm việc: Máy sạ lúa theo khóm có năng suất làm việc khá cao. Trong điều kiện bình thường có thể đạt 4 - 5 ha/ngày, gấp đôi năng suất làm việc của các dòng máy cấy hiện nay, giúp đẩy nhanh lịch thời vụ xuống giống tập trung để né rầy - một yêu cầu của sản xuất lúa ở ĐBSCL.

- Về quy trình hoạt động: Cách thức vận hành của máy sạ lúa theo khóm đơn giản, phù hợp với khả năng tiếp nhận của người nông dân, đặt biệt là khi đầu tư theo hình thức công đồng (Tổ hợp tác/Hợp tác xã) để làm dịch vụ cho bà con nông dân thì sức lan tỏa của việc ứng dụng công nghệ mới vào lĩnh vực này sẽ nhanh hơn. Thay vì sử dụng cây mạ để cấy, việc sạ lúa theo khóm đơn giản hơn, phù hợp với khả năng tiếp nhận của nông dân và cũng đã bỏ qua được công đoạn làm mạ khá phức tạp của máy cấy.

- Về lợi ích, hiệu quả kinh tế mang lại cho nông dân: Giúp người nông dân giảm được một lượng giống khá cao, từ 60 – 70% so với tập quán sạ dày hiện nay. Nếu như lượng giống bà con nông dân sử dụng hiện nay phổ biến là 120 – 150 kg/ha thì khi sử dụng máy sạ lúa theo khóm chỉ từ 40 – 60 kg/ha. Quan trọng hơn, từ chỗ giảm giống đã kéo theo giảm phân, giảm sử dụng thuốc BVTV, giảm ô nhiễm môi trường, tăng năng suất và chất lượng hạt lúa. Với năng suất bình quân đạt từ 6,5 – 7,5 tấn/ha đã tăng lợi nhuận đáng kể cho nông dân. Đặc biệt là giảm được tình trạng lúa đổ ngã khi gặp gió, mưa lớn vào giai đoạn trỗ - chín ở vụ Hè Thu hàng năm. Đây được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu để nông dân quyết định ứng dụng máy sạ lúa theo khóm trên đồng ruộng của mình.

Việc ứng dụng máy sạ theo khóm không những giảm lượng giống gieo sạ còn 40 - 60 kg/ha mà dàn sạ còn có thể kết nối với máy cày lớn hoặc máy xới nhỏ, các loại máy móc hiện có đang được sử dụng phổ biến trong vùng rất tiện lợi và dễ sử dụng. Năm 2022 Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu đã hỗ trợ 02 dàn sạ tại THT sản xuất, bao tiêu sản phẩn Hữu Phước (xã Vĩnh Phú Tây, huyện Phước Long) và HTX Dịch vụ Nông nghiệp Giồng Bướm (xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi) để nông dân sử dụng các “cỗ máy ghép” này vừa có thể làm đất vừa có thể xuống giống theo hình thức sạ khóm tùy theo nhu cầu; mặt khác vừa đáp ứng được việc giảm chi phí đầu tư, vừa tăng thời gian hoạt động của máy.

Đẩy mạnh cơ giới hóa khâu gieo sạ bằng máy sạ khóm không chỉ giúp tiết kiệm nhiều chi phí mà còn giúp ngành nông nghiệp khắc phục tình trạng thiếu hụt nhân công lao động ở nông thôn. Thúc đẩy nông dân tổ chức lại sản xuất theo hình thức liên kết với quy mô diện tích và hàng hóa lớn. Từ đó, nông dân chủ động cải tiến quy trình kỹ thuật canh tác, sử dụng tài nguyên tiết kiệm gắn với kiểm soát tốt các vật tư đầu vào để đảm bảo năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh và thích ứng với biến đổi khí hậu trong xu thế hội nhập toàn cầu.

Dung Ngọc

Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu