Đăk Lăk: Sầu riêng được giá, nhưng năng suất năm nay lại thấp

Hiện tại các diện tích sản xuất sầu riêng chất lượng như Dona (là giống sầu riêng chủ lực), đã được tiểu thương vào tận vườn đặt mua với giá từ 50.000 - 60.000 đồng/kg (tùy chất lượng sản phẩm của từng vườn cây). So với 2 năm qua, giá sầu riêng năm nay cao hơn (từ 20 đến 40%), nhưng ngược lại năng suất sầu riêng giảm từ 20 đến 50% tùy theo từng vườn, từng vùng tiểu khí hậu, từng chân đất.

Theo anh Lê Lanh, Giám đốc HTX nông nghiệp Thuận Thành Đạt Lý, xã Hòa Thuận, thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, hơn 20 năm sản xuất nông nghiệp, có kinh nghiệm nhiều năm trong sản xuất sầu riêng, chưa năm nào thời tiết khác biệt tác động đến cây sầu riêng như năm nay. HTX của anh Lanh có hơn 70 ha sầu riêng được hỗ trợ cấp chứng nhận VietGAP năm 2021, trong đó sản phẩm sầu riêng Dona của HTX chiếm đến 80% tổng diện tích sầu riêng. Chỉ riêng giống sầu riêng Dona năm nay có đến 3 đợt ra hoa, theo đó thu hoạch kéo dài ba lứa. Hiện đang thu hoạch rải rác, lứa chính vụ thu hoạch tập trung từ 20 đến 25/8/2022, lứa còn lại dự kiến đầu tháng 9 mới kết thúc thu hoạch và sản lượng giảm đi nhiều so với năm 2021.

Đơn cử như gia đình anh Lê Lanh có 2 ha sầu riêng giống Dona, trong đó hơn một ha đang thời kỳ kinh doanh, năm nay anh dự kiến thu hoạch chưa đến 10 tấn, giảm hơn 60% năng suất so với năm trước và giảm 50% so với bình quân các nhà chuyên môn hạch toán (năng suất vườn cây vào thời kỳ kinh doanh ổn định, từ năm thứ 8 trở đi đạt bình quân 150 kg/cây/năm, tương đương ≥ 18 tấn/ha/năm), ngược lại kinh phí đầu tư năm nay cao hơn năm 2021 đến 40%.

Anh Lê Quang Hy, chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Thuận Thành Đạt Lý có một ha sầu riêng Dona, đang thời kỳ thu bói, năm nay với lượng quả hiện tại trên cây, anh ước tính thu hoạch chừng 2 tấn, bằng 40% năng suất như thường lệ. Anh Hy cho biết thêm, tại địa phương có một số vườn sầu riêng năng suất giảm đến 70% so với các năm trước. Hiếm hoi có vài diện tích được áp dụng khoa học kỹ thuật tốt, cùng với thời gian xổ nhị (bung hoa để thụ phấn) của hoa tránh được những cơn mưa lớn kéo dài, đã đảm bảo năng suất.

Theo bà Nguyễn Thị Mai, trưởng trạm Khuyến nông Krông Pắc cho biết, huyện Krông Pắc có hơn 4000 ha sầu riêng, thu hoạch chính vụ giống Dona sẽ sau thành phố Buôn Ma Thuột chừng một tuần (27/8 đến đầu tháng 9/2022). Hiện tại các vườn sầu riêng đã được các công ty đến đặt mua với giá 54.000 đến 56.000 đồng/kg đối với sản phẩm quả tươi Dona trên cây, còn sầu riêng Ri6 diện tích chưa được 10% so với tổng diện tích sầu riêng của địa phương, đã bán hết với giá từ 35.000 đến 40.000 đồng/kg từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8.

Theo anh Y Ngắc, khuyến nông viên xã Ea Yông huyện Krong Pắc cho biết, riêng xã Ea Yông có diện tích sầu riêng lên đến hơn 1500 ha, trong đó sầu riêng kinh doanh là 1010 ha, năng suất sầu riêng năm nay giảm bình quân 40% so với năm 2021, cục bộ có vườn giảm đến 70% sản lượng, do thời tiết không thuận lợi.

Được biết sầu riêng là loại cây ăn quả rất mẫn cảm với các yếu tố thời tiết như nhiệt độ, lượng mưa, tốc độ gió, độ ẩm không khí, độ ẩm của đất… Đặc biệt là nhiệt độ và lượng mưa tác động rất lớn đến quá trình ra hoa đậu quả của sầu riêng. Năm nay, vào thời kỳ phân hóa mầm hoa thì gặp nhiệt độ xuống thấp, ít nhiều đã ảnh hưởng đến quá trình hình thành hoa. Thời kỳ sầu riêng đang xổ nhị (bung hoa để thụ phấn) gặp những trận mưa lớn làm ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn của cây. Bởi hoa sầu riêng là hoa lưỡng tính, nhị đực và nhụy cái trong cùng một hoa nhưng không nở cùng một lúc nên thông thường phải được thụ phấn chéo nhờ nhiều loại côn trùng như ong, bướm, muỗi, kiến... Lúc hoa đang xổ nhị nếu gặp mưa lớn sẽ làm nhị hoa bị hư hỏng, bị trôi. Đến thời kỳ quả non, cây sầu riêng lại tiếp tục gặp những trận mưa lớn sau những ngày nắng gắt, cây bị sốc nhiệt, cộng thêm hiện tượng bung chồi non. Lúc này đồng thời xảy ra hai quá trình: vừa sinh trưởng sinh thực vừa sinh trưởng sinh dưỡng (canh tranh dinh dưỡng để nuôi chồi lá và dinh dưỡng nuôi quả) nên quả tiếp tục rụng, làm ảnh hưởng trầm trọng đến năng suất và sản lượng sầu riêng. Bên cạnh đó, việc tác động các yếu tố tự nhiện, môi trường không thuận lợi, dễ bị sâu bệnh hại tấn công hơn, khi cây sầu riêng suy yếu, càng làm tăng quá trình rụng quả.

Để hạn chế quá trình rụng hoa, quả sầu riêng có thể làm ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm, người sản xuất cần tham gia đầy đủ các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây sầu riêng do các nhà chuyên môn tổ chức. Chăm sóc vườn cây đúng quy trình kỹ thuật, bón phân tưới nước thích hợp và đầy đủ. Phủ gốc sầu riêng trong mùa khô để hạn chế hiện tượng cây bị sốc nước khi mưa lớn hoặc tưới nước sau những ngày nắng gắt. Nên chọn đất phù hợp, thiết kế vườn trồng có hệ thống tưới tiêu nước tốt, vệ sinh vườn tránh lây lan mầm bệnh. Trồng sầu riêng với mật độ vừa phải để vườn được thông thoáng. Thường xuyên tỉa cành tạo tán cho cây để tạo sự thông thoáng hạn chế sâu bệnh hại, thu lượm và tiêu hủy tàn dư thực vật trên vườn. Trồng xen cây trồng ngắn ngày để bảo tồn thiên địch, nâng cao hiệu quả sử dụng đất đối với sầu riêng trồng thuần. Trồng cây che bóng trong thời kỳ kiến thiết cơ bản ở thời kỳ đầu, làm cơ sở vững chắc để cây phát triển tốt cho thời kỳ kinh doanh về sau. Sử dụng phân bón hợp lý. Tưới nước vừa đủ cho cây nhằm tạo điều kiện cho cây hấp thu tốt, không gây lãng phí nước tưới. Có thể bao quả sầu riêng bằng các loại bao chuyên dụng để hạn chế sự gây hại của các loại sâu, cải thiện mẫu mã bên ngoài của quả. Hạn chế các vết thương trên cây hay các điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của sâu hại. Tạo hệ sinh thái vườn cây cân bằng, thuận lợi cho các loại sinh vật có ích phát triển nhằm góp phần tiêu diệt dịch hại. Sử dụng các loại thuốc sinh học, thuốc có phổ tác động hẹp, không độc hại với các loại sinh vật có ích, an toàn với sức khỏe con người và môi trường. Thăm vườn thường xuyên để theo dõi diễn biến sinh thái sinh lý của cây sầu riêng, quan sát hiện tượng sâu bệnh hại trên vườn để tác động kịp thời, góp phần bảo vệ năng suất và chất lượng sản phẩm sầu riêng, gia tăng giá trị sản phẩm và hiệu qủa kinh tế, góp phần phát triển bền vững cây sầu riêng tại địa phương.

Hồ Thị Cẩm Lai

Trạm Khuyến nông TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk