Từ năm 2001 trở lại đây, nông nghiệp TP.HCM đã thực hiện chuyển dịch cơ cấu thông qua Chương trình giống chất lượng cao với các đột phá 2 cây - 2 con (rau an toàn, dứa cayene, bò sữa, tôm sú), đến năm 2004 bổ sung thêm cây hoa kiểng và cá cảnh. Từ đó tạo ra nhiều mô hình hiệu quả như: nuôi tôm sú công nghiệp thu nhập 140 triệu đồng/ha/năm; nuôi bò sữa 5 con/hộ, thu nhập 45 triệu đồng/năm; trồng rau an toàn thu nhập 150-180 triệu đồng/ha/năm; nuôi cá sấu 50 con/hộ, thu nhập 150 triệu đồng/năm…

Đến giai đoạn từ năm 2005 - 2010, nông nghiệp thành phố đã thực hiện chuyển dịch diện tích trồng lúa năng suất thấp (11.000 ha) sang các loại cây trồng, vật nuôi khác có hiệu quả hơn như: rau, hoa kiểng, thủy sản, góp phần nâng cao giá trị sản xuất ngành nông lâm ngư nghiệp đạt 158,2 triệu đồng/ha/năm (năm 2010).

Từ những thành quả nói trên, TP.HCM đã đặt ra mục tiêu lâu dài, phù hợp với giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước là phát triển nông nghiệp đô thị theo hướng ứng dụng công nghệ cao (UDCNC), công nghệ sinh học. Cụ thể, ở giai đoạn 2014 - 2017, thành phố đã phát triển nhiều mô hình hiệu quả khi chuyển từ trồng lúa với lợi nhuận bình quân 17 triệu đồng/ha/năm sang trồng rau các loại có lợi nhuận khoảng 300 - 600 triệu đồng/ha/năm, tăng gấp 17 - 35 lần so với trồng lúa; trồng lan các loại, lợi nhuận đạt 800 triệu đồng - 1 tỷ đồng/ha/năm, gấp 40 - 50 lần trồng lúa; nuôi tôm sú thâm canh, bán thâm canh, lợi nhuận gấp 10 - 25 lần trồng lúa. Tương tự với cây mía, lợi nhuận bình quân 10 triệu đồng/ha/năm, khi chuyển sang trồng mai nguyên liệu, lợi nhuận cao gấp 70 lần trồng mía (700 triệu đồng/ha/năm). 

Các mô hình trồng lan cho lợi nhuận từ 800 triệu đồng - 1 tỷ đồng/ha/năm

Không dừng lại ở đó, hiện ngành nông nghiệp thành phố đã chứng minh việc UDCNC mang lại nhiều hiệu quả thiết thực cho nông dân trong giai đoạn đô thị hóa đang diễn ra sâu rộng ở các quận, huyện, thông qua việc hình thành nhiều loại hình, nhiều vùng nông nghiệp UDCNC như mô hình trồng dưa lưới trong nhà màng cho lợi nhuận 890 triệu đồng/ha/năm; mô hình trồng rau xà lách thủy canh và cà chua bi cho lợi nhuận 1,1 - 1,3 tỷ đồng/ha/năm; trồng ớt ngọt trong nhà màng, trồng trên giá thể, hệ thống tưới nhỏ giọt cho lợi nhuận 1,2 tỷ đồng/ha/năm; trồng hoa chuông trong nhà màng, giá thể, tưới nhỏ giọt cho lợi nhuận 2,2 tỷ đồng/ha/năm. Đến năm 2017, giá trị sản xuất ngành nông lâm ngư nghiệp của TP.HCM đạt 450 triệu đồng/ha/năm, gần gấp 3 lần so với năm 2010.

Tuy nhiên, không dừng lại ở đó, hiện để tiếp tục tái cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, ông Nguyễn Phước Trung - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố cho biết, hiện ngành đang triển khai Chương trình phát triển nông nghiệp giai đoạn 2018 - 2020, định hướng đến năm 2025, trong đó, tập trung việc tái cơ cấu ngành theo hướng phát triển nông nghiệp CNC, nhất là các sản phẩm chủ lực của thành phố theo từng danh mục: Nhóm sản phẩm cây trồng: rau và hoa, cây kiểng; Nhóm sản phẩm chăn nuôi: bò sữa (con giống, sữa) và heo (con giống, thịt); Nhóm sản phẩm thủy sản: tôm nước lợ (cá cảnh xác định là nhóm sản phẩm có tiềm năng). Đồng thời, xây dựng các chính sách ưu đãi đối với các hộ cá thể, doanh nghiệp, hợp tác xã tập trung sản xuất những cây con chủ lực để UDNNCNC. Theo đó, ngành nông nghiệp thành phố đã xác định phát triển giống cây trồng, vật nuôi là vấn đề then chốt, là ngành kinh tế đặc thù, để thành phố trở thành Trung tâm sản xuất giống không chỉ cung cấp cho cả khu vực phía Nam mà còn tiến đến xuất khẩu sang các nước trong khu vực. Ngoài ra, ngành còn tập trung phát triển lĩnh vực công nghệ sinh học kết hợp du lịch sinh thái góp phần nâng cao năng suất lao động và giá trị lợi nhuận trên một đơn vị diện tích. Đẩy mạnh các hoạt động tổ chức sản xuất, sơ chế, chế biến, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường. Tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển doanh nghiệp nông nghiệp. Đào tạo nghề cho khu vực nông thôn. Phát huy vai trò trung tâm của hợp tác xã giúp sản xuất nông nghiệp phát triển ổn định bền vững, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Vì mục tiêu của ngành nông nghiệp không chỉ dừng lại ở giá trị sản xuất 450 triệu đồng/ha/năm, mà phải đạt từ 800 triệu đồng - 1 tỷ đồng/ha/năm.

Từ những phân tích nói trên và từ khẳng định của Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố, cho thấy việc tái cơ cấu nông nghiệp của TP.HCM là chủ trương đúng đắn và cần thiết, với mục tiêu cuối cùng là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nâng cao thu nhập và đời sống cho người nông dân đô thị trong thời kỳ đất nước tiến sâu vào hội nhập như hiện nay. 

M.Hiếu

Trung tâm Khuyến nông Tp.HCM