Đến nay, các tỉnh Bắc Trung Bộ (BTB) gieo cấy được 99% diện tích, cơ bản đúng khung thời vụ, tuy nhiên có một số diện tích địa phương chủ động gieo cấy sớm hơn để tránh lũ Tiểu mãn. Các tỉnh Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) gieo cấy đạt 96% so với kế hoạch; trà Xuân sớm 17 nghìn ha, trong đó có hơn 3 nghìn ha gieo cấy trước 15/01/2015 với các giống nhóm Xuân sớm như Xi23, X21, VN10, 13/2…; có khoảng 4.000 ha gieo cấy trước 25/01/2015 bằng các giống nhóm trung ngày như C70, nếp DT22, Xi23…; còn lại trà Xuân muộn chiếm trên 96% chủ yếu gieo cấy sau tiết Lập Xuân. Các tỉnh Trung du miền núi phía Bắc (TDMNPB) gieo cấy đạt 90% kế hoạch; trà Xuân sớm 14 nghìn ha, trong đó có khoảng 1 nghìn ha cấy trước 15/01/2015; trà Xuân trung 15 nghìn ha, có khoảng 5 nghìn ha cấy trước 25/01/2015; trà Xuân muộn chiếm khoảng 88% diện tích, chủ yếu gieo cấy xung quanh tiết Lập Xuân, trong đó có 14 nghìn ha gieo cấy trước Lập Xuân. Như vậy có khoảng trên 100 nghìn ha lúa gieo cấy sớm bao gồm trà Xuân sớm, Xuân trung và diện tích sử dụng giống ngắn ngày, gieo mạ dược, cấy sớm trước tiết Lập Xuân, là những diện tích có nguy cơ giảm năng suất, cần đặc biệt quan tâm chỉ đạo trong điều kiện thời tiết ấm như năm nay.
Số liệu tổng tích ôn 3 tháng từ tháng 12/2014 đến hết tháng 2/2015 vượt trung bình nhiều năm khoảng 790C, gần tương đương với vụ Đông Xuân ấm điển hình năm 1990-1991. Dự báo trong tháng 3, tháng 4 năm 2015, nhiệt độ bình quân tiếp tục cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1,00C. Thời tiết ấm đang ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất lúa vụ Đông xuân 2014-2015, đặc biệt diện tích lúa được gieo cấy sớm, diện tích lúa bị khô hạn thiếu nước, chăm bón không kịp thời sẽ có nguy cơ phân hóa đòng và trỗ bông sớm, có thể gặp rét cuối vụ ảnh hưởng đến năng suất lúa. Ngoài ra, sâu bệnh sẽ có những diễn biến phức tạp, cũng cần phải đặc biệt quan tâm phòng trừ.
Để hạn chế thấp nhất ảnh hưởng của thời tiết ấm, đảm bảo thắng lợi sản xuất lúa vụ Đông Xuân 2014-2015, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT đề nghị Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ở phía Bắc tập trung chỉ đạo một số nội dung sau:
1. Đối với các tỉnh vùng ĐBSH và TDMNPB
a) Đối với trà Xuân sớm gieo cấy trước 15/01/2015, trà Xuân trung vụ gieo cấy trước 25/01/2015 và diện tích sử dụng giống ngắn ngày, gieo mạ dược, cấy sớm trước tiết Lập Xuân (4/02/2015) khẩn trương thành lập các đoàn cán bộ kỹ thuật đánh giá tình hình sinh trưởng của lúa; phân loại cụ thể các trà lúa, diện tích và giống lúa có nguy cơ trỗ sớm vào tuần 2 và đầu tuần 3 tháng 4 năm 2015, hướng dẫn nông dân tiến hành xử lý ngay bằng các biện pháp chăm sóc như sau:
- Đảm bảo đầy đủ nước dưỡng lúa, tạo điều kiện tối đa cho lúa đẻ nhánh; duy trì nước trong ruộng suốt thời gian sinh trưởng của lúa.
- Đối với ruộng lúa sinh trưởng kém, biểu hiện thiếu dinh dưỡng có thể bón tăng lượng đạm khoảng 10% để thúc đẩy sinh trưởng và đẻ nhánh; bổ sung khoảng 10% lượng kali khi lúa phân hóa đòng.
- Theo dõi chặt chẽ diễn biến sâu bệnh hại, nhất là bệnh đạo ôn, sâu cuốn lá, rầy nâu để có biện pháp phòng trừ kịp thời.
b) Đối với diện tích lúa cấy, lúa gieo sạ từ sau tiết Lập Xuân đến trước Tết Nguyên đán cần duy trì mực nước trên mặt ruộng lúa từ 2-3 cm, tích cực chăm sóc, bón thúc và tỉa dặm kịp thời để đảm bảo mật độ, tránh để quá dầy sẽ tạo điều kiện cho các ổ bệnh phát sinh, nhất là với các giống mẫn cảm, giống chất lượng như BT7, HT1, BC15...
c) Đối với diện tích cấy bằng mạ nền, mạ khay sau Tết Nguyên đán, cần kết thúc gieo cấy trước 10/3/2015, không cấy mạ quá tuổi; duy trì mực nước trên mặt ruộng lúa từ 2-3 cm, dặm và chăm sóc kịp thời khi thời tiết ấm. Theo dõi chặt chẽ sâu bệnh hại, nhất là bọ trĩ để phòng trừ kịp thời.
2. Đối với các tỉnh vùng BTB cần đảm bảo ruộng lúa luôn đủ nước, bón thúc kịp thời, theo dõi chặt chẽ tình hình sâu bệnh hại. Đối với những diện tích lúa gieo cấy trước lịch thời vụ hoặc gieo sớm để tránh lũ Tiểu mãn, nếu lúa sinh trưởng phát triển kém có thể bón tăng khoảng 10% lượng phân đạm và kali thúc cho lúa sinh trưởng phát triển tốt hơn.
3. Các địa phương tăng cường tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn nông dân thực hiện tốt các biện pháp kỹ thuật chăm sóc lúa trên các phương tiện thông tin và hệ thống khuyến nông ở địa phương để nông dân biết và áp dụng; đặc biệt đối với các trường hợp gieo cấy sớm.
Chỉ đạo các đơn vị thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, tích trữ và sử dụng nước tiết kiệm, đảm bảo đủ nước tưới dưỡng cho lúa, đặc biệt đối với những diện tích gieo cấy sớm trước Lập Xuân; theo dõi chặt chẽ, phòng trừ kịp thời sâu bệnh và chuột hại trên lúa.
Trên đây là một số nhiệm vụ cấp bách cần triển khai để thực hiện tốt sản xuất lúa vụ Đông Xuân 2014-2015, đề nghị Uỷ ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ở phía Bắc tổ chức triển khai thực hiện và báo cáo kịp thời về Bộ Nông nghiệp và PTNT./.