Chàng thanh niên đó tên là Bùi Văn Thản, sinh năm 1983 ở xóm Rẽ Vơng, xã Phú Lương, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Tốt nghiệp ngành Dược, anh mở một quán bán thuốc tân dược nhỏ và hàng tạp hóa tại chợ trung tâm xã để có nguồn thu nhập ổn định cho gia đình. Bằng sự quan sát tinh tế, anh Thản nhận thấy ớt núi dấm là một sản phẩm vùng cao quen thuộc trong mỗi bữa ăn của mọi nhà nơi đây. So với những loại ớt khác thì ớt núi (người Mường còn gọi là ớt khòi) quả nhỏ, vị cay nồng nhưng không gắt, khi ngâm dấm ăn rất giòn và thơm; Với mong muốn giới thiệu, quảng bá sản phẩm đặc sản nhất của quê hương mình ra thị trường, năm 2013, anh Thản mạnh dạn đầu tư trồng ớt để làm sản phẩm ớt dấm.

Ớt núi Phú Lương là một loại cây dễ trồng, chăm sóc cũng đơn giản, chỉ cần vãi hạt trên những hốc đá lưng chừng núi hay vườn tạm quanh nhà và bón phân chuồng là cây phát triển tốt. Thời gian thu hoạch từ tháng 4 đến tháng 11 hàng năm, năng suất đạt khoảng 3 tấn quả/vụ.

Anh Thản chia sẻ về kinh nghiệm trồng ớt của mình là phải trồng chỗ râm, mát nhất. Để có chai ớt dấm chất lượng thơm ngon, hình thức bắt mắt thì phải chọn quả ớt xanh, tươi, hái về dấm luôn. Đóng chai phải đúng quy trình của các cụ để lại từ xưa. Ớt được đóng chai nhỏ 250ml, khi đóng chai ớt được trộn với muối trắng và chanh tươi, không dùng một chất bảo quản nào khác, sau 1 tháng là có thể sử dụng. Với cách dấm này, ớt để 1- 2 năm vẫn vàng ươm, thơm ngon và giòn.

Anh Thản bên những sản phẩm “Ớt núi Phú Lương Thương Thản”

“Chất lượng làm nên thương hiệu”. Sản phẩm ớt dấm với thương hiệu “Ớt núi Phú Lương Thương Thản” của gia đình anh bán rất chạy. Thị trường tiêu thụ cũng khá rộng. Ngoài thị trường trong tỉnh, sản phẩm ớt núi dấm của anh đã nhanh chóng được quảng bá đến Thủ đô Hà Nội và một số tỉnh phía Bắc. Một, hai năm đầu mới có khoảng 3000- 4000 chai được tiêu thụ thì đến năm 2018 đã có khoảng 10.000 chai ớt dấm đến với khách hàng. Mỗi chai ớt có giá từ 30.000 - 50.000 đồng (tùy từng loại ớt quả to, quả nhỏ), đem lại thu nhập gần 100 triệu đồng sau khi trừ mọi chi phí.

Năm 2019, anh Thản dự tính nâng con số này lên khoảng 12.000 chai. Để làm được điều đó, anh đang tích cực ươm cây giống cho bà con trồng ở các dãy núi. Hiện nay, diện tích vùng nguyên liệu của anh Thản đã phát triển lên 5 ha. Với giá thu mua 90.000 - 140.000 đồng/kg, không ít hộ dân ở xã Phú Lương đang đặt kỳ vọng vào cây ớt núi. 

Anh Thản cũng đang lên kế hoạch thành lập hợp tác xã, xây dựng phòng đóng chai sản phẩm cũng như xây dựng thương hiệu ớt núi Phú Lương, mở rộng thị trường để mang sản phẩm ớt dấm an toàn chất lượng đến nhiều người hơn nữa.

Từ hiệu quả mô hình trồng và sản xuất ớt dấm đóng chai của chàng thanh niên trẻ Bùi Văn Thản, có thể khẳng định một điều rằng: Nếu tu chí làm ăn, chịu khó học hỏi và nhanh nhạy thì hoàn toàn có thể làm giàu trên chính quê hương mình. Anh Thản là tấm gương thanh niên điển hình trong phát triển kinh tế của xã Phú Lương.

Thanh Hằng

Trung tâm Khuyến nông Hòa Bình