Quảng Trị: Hiệu quả sản xuất lúa hữu cơ gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm

Để triển khai mô hình, Trung tâm Khuyến nông và Công ty đã phối hợp với UBND huyện Hải Lăng, Phòng Nông nghiệp & PTNT, UBND xã Hải Quế và HTX chọn vùng ruộng đạt yêu cầu, chủ động tưới tiêu, giao thông thuận lợi, người tham gia mô hình nhiệt huyết, chịu khó để triển khai thực hiện.

Cùng với việc tập huấn hướng dẫn quy trình kỹ thuật sản xuất lúa hữu cơ sử dụng mạ khay máy cấy, Trung tâm đã giám sát chặt chẽ việc thực hiện mô hình theo yêu cầu kỹ thuật. Quá trình cấy lúa từ ngày 15-20 tháng 01/2022, mạ đưa ra cấy là mạ 3 lá, 445 khay/ha, tương đương với 50 kg giống/ha.

Thạc sỹ Trần Thị Thúy – Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị cho biết điểm khác biệt của mô hình sản xuất hữu cơ so với các mô hình đại trà là mô hình sử dụng mạ khay, máy cấy để cấy, sử dụng phân bón hữu cơ Sepon và sử dụng chế phẩm dinh dưỡng, thảo mộc lên men, phun chế phẩm bằng máy bay không người lái suốt quá trình chăm sóc, dùng máy cấy để cấy. Mô hình không sử dụng phân bón hóa học, thuốc BVTV hóa học, thuốc trừ cỏ. Chế độ tưới nước khoa học, phù hợp nhu cầu phát triển của cây lúa.

Để tổ chức thực hiện, Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức 3 lớp tập huấn với 100 nông dân tham gia, hỗ trợ 50% giống và vật tư; Công ty hỗ trợ bằng cách cấp 50% giống và vật tư, cuối vụ sẽ thu tiền bằng khấu trừ thu mua lúa. Do lần đầu tiên thực hiện sản xuất lúa hữu cơ, mạ khay, máy cấy, không sử dụng phân bón vô cơ và thuốc trừ cỏ cũng thuốc bảo vệ thực vật hóa học nên người dân rất e ngại, sợ năng suất không đảm bảo như mong muốn, nhưng với sự vận động của chính quyền  địa phương, Trung tâm Khuyến nông và Công ty bảo hành năng suất lúa tươi đạt 56 tạ/ha, thu mua lúa tươi với giá 11.000 đồng/kg nên người dân rất yên tâm.

Quá trình triển khai gặp không ít khó khăn, đầu vụ không khí lạnh tăng cường nên mưa kéo dài gập ngập úng vùng ruộng sản xuất, sau khi nước tạm rút, HTX tiến hành bơm nước để làm đất cấy cho kịp thời vụ. Đến giai đoạn lúa đứng cái làm đòng, gặp thời tiết bất thuận, ảnh hưởng đợt mưa lớn dị thường, từ ngày 31/3 đến  ngày 02/4/2022, làm hàng nghìn ha lúa tại huyện Hải Lăng ngập chìm trong biển nước, trong đó ruộng mô hình cũng bị ảnh hưởng. Mưa lụt làm ngập toàn bộ diện tích trong 7 ngày, HTX Kim Long đã huy động người dân be bờ bằng bao cát, đồng thời huy động máy bơm để cứu lúa, sau khi nước rút đã tập trung chăm sóc và phun bổ sung các dưỡng chất để lúa phục hồi.

Ông Nguyễn Xuân Vũ - Phó Giám Đốc HTX Kim Long, xã Hải Quế, huyện Hải Lăng cho biết thêm, khi bắt đầu thực hiện HTX gặp rất nhiều khó khăn trong việc thống nhất cho các hộ triển khai theo quy trình nhưng nhờ sự vận động, chỉ đạo sâu sát của Trung tâm Khuyến nông trong việc bám sát quy trình sản xuất lúa hữu cơ nên bà con nông dân dần đón nhận. Qua 3 tháng triển khai thì bà con trong HTX rất phấn khởi vì hiệu quả mang lại.

Ông Nguyễn Trí, thôn Kim Long, xã Hải Quế, một hộ dân thực hiện mô hình phấn khởi nói: “Nhà tôi làm 3,5 sào lúa hữu cơ (500m²/sào). Trước đây vùng đất này bón phân đạm và NPK nhiều nên đất bị chai cứng, lúa cằn cỗi, gần thu hoạch mưa là đổ ngã. Nhưng nay nhờ làm theo kỹ thuật do Trung tâm Khuyến nông hướng dẫn mà cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, khỏe mạnh, cứng cây không bị đổ ngã khi gặp mưa giông, ít nhiễm sâu bệnh, lúa trổ đều, tập trung, khoe bông, năng suất cũng cao”.

Cùng với sự vào cuộc cả hệ thống chính trị, chính quyền địa phương, sự chỉ đạo của cán bộ kỹ thuật Trung tâm Khuyến nông, Công ty thương mại Quảng Trị, sự hưởng ứng tích cực của người dân, đến thời điểm này mô hình đã đạt được những mục tiêu đề ra:  sử dụng mạ khay, máy cấy; phun chế phẩm bằng máy bay không người lái; không sử dụng phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất; thu được sản phẩm gạo hữu cơ chất lượng cao. Đặc biệt mô hình đã giúp bà con tiếp nhận kỹ thuật mới, nâng cao năng lực, trình độ thâm canh.

So với lúa bà con canh tác theo lối thông thường thì cây lúa trong mô hình khỏe mạnh, bộ lá màu xanh bền, màu xanh vừa phải từ đầu vụ đến cuối vụ, cây lúa sạch sâu bệnh từ gốc đến ngọn, màu sắc hạt lúa vàng sáng hơn. Đặc biệt trong trận mưa, gió ngày 30/4-01/5/2022 vừa qua, lúa toàn đồng đang giai đoạn chín sáp, hầu như các chân ruộng lúa canh tác thông thường đều bị đổ rạp, nhưng lúa mô hình không bị đổ ngã, cây cứng cáp. Năng suất tươi dự kiến đạt khoảng 65 tạ/ha, với giá bán 11.000 đ/kg cho thu nhập 71 triệu đồng/ha, cao hơn so với đại trà 15 triệu đồng/ha.

Trao đổi với chúng tôi, ông Dương Viết Hải - Phó Chủ tịch UBND huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị cho biết: Qua kiểm tra đánh giá chúng tôi thấy mô hình lúa hữu cơ rất triển vọng. Việc áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ sử dụng phân bón hữu cơ Sepon và sử dụng chế phẩm dinh dưỡng, thảo mộc lên men nên đất đai được cải tạo tốt hơn, cây lúa phát triển cân đối, môi trường an toàn, hệ sinh thái đồng ruộng đảm bảo, có cá, ốc, cua đồng cùng sinh sống trên ruộng lúa. Hiện nay, huyện đã có quy hoạch các vùng sản xuất hữu cơ để nhân rộng. Trong thời gian tới huyện sẽ phối hợp cùng với Trung tâm Khuyến nông và các đơn vị chuyển giao, các doanh nghiệp mở rộng diện tích lúa hữu cơ cho các xã còn lại trên địa bàn huyện.

Ngoài hiệu quả kinh tế mang lại mô hình còn có tác động lớn về mặt môi trường, xã hội. Nâng cao nhận thức, thay đổi phương thức canh tác của người dân trong việc sản xuất lúa hữu cơ, đảm bảo sản phẩm an toàn. Việc phát triển nông nghiệp hữu cơ mà Quảng Trị đang lựa chọn là hướng đi tất yếu, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp Quảng Trị, góp phần bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng, phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.

Phó Giám đốc sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Trần Thanh Hiền cho biết: Mặc dầu thời tiết năm nay trong điều kiện hết sức khó khăn, ảnh hưởng lũ lụt lúa ngập liên tục nhưng mô hình lúa hữu cơ vẫn đứng vững và cho năng suất cao. Với đà này, trong thời gian tới Sở sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị cùng phối hợp với các doanh nghiệp để mở rộng quy mô diện tích phát triển lúa hữu cơ trên địa bàn toàn tỉnh và hướng tới để thực hiện cánh đồng lớn hữu cơ theo tinh thần của Nghị quyết Đảng bộ tỉnh đã đề ra, đến năm 2025 đạt được khoảng 1000 ha lúa hữu cơ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Phan Việt Toàn

Trung tâm Khuyến nông Quảng Trị