Trước đây, đồng bào dân tộc vùng cao ở Lạng Sơn nói chung, cũng như xã Chiến Thắng, huyện Bắc Sơn nói riêng, thường sản xuất ở xa khu dân cư, tập quán canh tác còn lạc hậu. Việc chăn nuôi gia súc chủ yếu là thả rông trong núi nên hiệu quả kinh tế không cao, bệnh dịch dễ phát sinh và lây lan trên diện rộng… Để giúp đồng bào khắc phục tình trạng này, từ năm 2016, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn đã triển khai thực hiện mô hình “Chăn nuôi vỗ béo trâu” tại xã Chiến Thắng, huyện Bắc Sơn. Với sự nhiệt tình của cán bộ khuyến nông đi sâu, đi sát, hướng dẫn cụ thể kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ dịch bệnh nên đến nay mô hình đã thu được nhiều kết quả tích cực. Bà con đã biết làm chuồng, chăn nuôi trâu tập trung; trồng cỏ, chế biến thức ăn để vỗ béo trâu và phòng, trị các loại bệnh thường gặp. Anh Phan Văn Thám ở thôn Hồng Phong 4, xã Chiến Thắng cho biết, trước đây, bình quân mỗi lứa, gia đình tôi chỉ nuôi 2 con trâu. Do thả rông trong núi nên trâu sinh trưởng chậm, thường phải mất một năm mới được xuất bán. Tham gia mô hình chăn nuôi vỗ béo trâu, hiện nay mỗi năm, gia đình tôi nuôi 2 lứa, mỗi lứa từ 3 đến 4 con. Sau khi trừ chi phí, thu nhập từ tiền bán trâu còn khoảng 40 - 50 triệu đồng/năm, hiệu quả hơn nhiều so với cách chăn nuôi trước đây.

Tìm hiểu được biết, cùng với mô hình “Chăn nuôi vỗ béo trâu” ở xã Chiến Thắng, huyện Bắc Sơn, những năm qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn đã và đang triển khai có hiệu quả hàng chục dự án, mô hình khuyến nông. Theo đó, Trung tâm luôn chú trọng xây dựng các mô hình mới, điển hình, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa bàn, có tính ứng dụng cao. Với mỗi mô hình cụ thể, cán bộ khuyến nông chủ động kiểm tra, đôn đốc tiến độ, thậm chí “cầm tay, chỉ việc” để người dân thực hành theo, nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Từ năm 2015 đến nay, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn đã thực hiện được gần 30 dự án, mô hình khuyến nông. Trong đó, có nhiều dự án, mô hình  được người dân duy trì và phát triển tốt như: Thâm canh cây hồi bền vững; trồng giống lúa thuần chất lượng cao; trồng quýt theo tiêu chuẩn VietGAP; chăn nuôi trên nền đệm lót sinh học; sản xuất rau an toàn; vỗ béo bò thịt; chăn nuôi gà J-Dabaco; mô hình vỗ béo trâu…

Bên cạnh đó, Trung tâm còn mở nhiều lớp đào tạo, tập huấn; chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho bà con. Trung bình mỗi năm, Trung tâm phối hợp tổ chức khoảng 1.000 lớp, nhóm tập huấn với sự tham gia của khoảng 40.000 lượt người. Nhờ các giải pháp thiết thực, cụ thể kết hợp với cách thức truyền đạt dễ hiểu nên từ các mô hình khuyến nông, đồng bào vùng cao ở Lạng Sơn đã dần thay đổi phương thức sản xuất, chủ động áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; nhiều hộ đã mạnh dạn đầu tư vốn để duy trì và mở rộng mô hình kinh tế.

Các mô hình khuyến nông ở Lạng Sơn đã giúp nhiều hộ nông dân vùng cao thay đổi thói quen sản xuất

Thực tế triển khai công tác khuyến nông ở Lạng Sơn cho thấy, xây dụng và nhân rộng các mô hình khuyến nông là phương thức hiệu quả trong việc chuyển giao khoa học kỹ thuật sản xuất cho đồng bào vùng cao. Bởi tham gia các mô hình này, bà con không chỉ được cán bộ khuyến nông hướng dẫn kỹ thuật thực hiện mà còn được trực tiếp “mắt thấy, tai nghe, tay làm”. Trong quá trình triển khai xây dựng mô hình, cán bộ khuyến nông tỉnh, huyện đến tận cơ sở khảo sát điều kiện thực tế, lựa chọn các hộ tham gia, chuyển giao kỹ thuật, chọn giống, hướng dẫn các hộ ghi chép quá trình triển khai, thường xuyên kiểm tra tiến độ thực hiện, tổ chức đánh giá rút kinh nghiệm và cho các hộ khác đến tham quan, học tập.

Theo ông Hoàng Văn Đẩy, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn, các mô hình khuyến nông chính là những “cầu nối” giúp người dân tại các địa phương trong tỉnh được tiếp cận và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, cách làm mới vào quá trình sản xuất; qua đó tăng giá trị kinh tế và phát triển đời sống của bà con. Nhờ vậy, đến nay người dân tham gia mô hình đã thay đổi được tập quán sản xuất cũ lạc hậu và biết áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi, trồng trọt. Các mô hình khuyến nông đã góp phần giúp đồng bào vùng cao tỉnh Lạng Sơn thay đổi tư duy sản xuất, có định hướng đúng đắn trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện thực tế địa phương để nâng cao thu nhập.

Phát huy những kết quả nói trên, thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lạng Sơn sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân duy trì, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; tăng cường nghiên cứu, triển khai các mô hình khuyến nông; đồng thời tích cực bám sát cơ sở để hướng dẫn bà con thực hiện đúng quy trình; tạo điều kiện để các hộ nghèo được tiếp cận với kiến thức khoa học kỹ thuật; giúp người dân nắm vững quy trình sản xuất, đặc biệt là hướng tới sản xuất nông nghiệp hiệu quả, an toàn.

Tạ Quang Đạo