Cây na đã có mặt trên đất Lạng Sơn từ hơn 40 năm nay. Na là cây trồng thích hợp phát triển ở vùng đất khô cằn trên vách núi, sườn núi, đỉnh núi đá vôi ở hai huyện Chi Lăng và Hữu Lũng. Nhờ điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu thuận lợi nên cây na ở nơi đây sinh trưởng và phát triển tốt. Người dân gọi vui na là “cây làm giàu”, bởi nó đem lại giá trị kinh tế cao, giúp họ có cuộc sống ổn định hơn.

Hiện, diện tích trồng na của toàn huyện Chi Lăng khoảng 1.200 ha, phân bố tại thị trấn Đồng Mỏ, thị trấn Chi Lăng, xã Chi Lăng, Quang Lang và Mai Sao; trong đó có 162 ha sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Riêng xã Chi Lăng có tới 132 ha na sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và 5 ha sản xuất theo GlobalGAP. Diện tích trồng na của huyện Hữu Lũng những năm gần đây tăng mạnh, đạt khoảng 1.315 ha, trong đó có 25 ha đang được triển khai trồng theo tiêu chuẩn VietGAP. Năm nay, na được mùa, tổng sản lượng ước đạt 30.000-32.000 tấn quả, mang lại giá trị kinh tế khoảng trên 100 tỷ đồng.

Anh Lành Văn Sĩ, thôn Đồng Đĩnh, xã Chi Lăng cho biết: Năm nay, na được mùa, chất lượng quả cũng đồng đều, đẹp mã. Gia đình tôi có khoảng 1.000 gốc na, hiện đầu vụ na loại 1 bán với giá từ 60.000 - 80.000 đồng/kg, loại 2 khoảng 45.000 - 55.000 đồng/kg, trung bình mỗi cây na cho thu hoạch từ 20 – 30 kg, thu hoạch hết chắc cũng được trên 1,5 tấn, thu về khoảng 150 triệu đồng/vụ na. Nếu như những năm trước đây, một số gia đình thường bán “vo” cả vườn na cho thương lái, thì trong vòng 2 năm trở lại đây, các nhà vườn ít bán mà tự tuyển lựa, thu hái và đưa ra thị trường, tuy mất công nhưng lợi nhuận lại cao hơn.

Niềm vui na được mùa được giá

Na của 2 huyện Chi Lăng và Hữu Lũng nổi tiếng với đặc trưng là vị ngọt, hương thơm hấp dẫn, quả tròn, mắt to, thịt dày, kẽ mắt trắng, da xanh non… Bởi thế mà khi vào vụ, rất nhiều thương lái trong nước và người Trung Quốc đến tận vườn thu mua. Bên cạnh việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, na Chi Lăng và Hữu Lũng còn được đưa vào bày bán tại một số siêu thị lớn như Saigon Co.opmart, Fivimart, chuỗi siêu thị Vinmart, hệ thống siêu thị Big C Thăng Long… Năm 2011, sản phẩm na Chi Lăng và Hữu Lũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp chứng nhận được bảo hộ, giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu “Na Chi Lăng”; được tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập “Đặc sản Na Chi Lăng” và ngay sau đó lọt vào top 50 loại trái cây nổi tiếng Việt Nam theo Bộ tiêu chí công bố giá trị đặc sản Việt Nam. Năm 2017, sản phẩm na Lạng Sơn đã được tôn vinh “Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam”.

Hoàng Văn Hương