Nồng thơm bưởi Tết

Người dân nơi thôn quê từ bao đời nay đều duy trì việc trồng và gìn giữ những giống bưởi quý để hái vào dịp tết nguyên đán. Khi bưởi vào mùa, họ dành riêng những cây bưởi sẽ để quả đến tết mới hái. Thông thường, khi bưởi có thể ăn được nhưng các chủ vườn không hái mà cứ để quả trên cành cho đến tháng chạp mới hái xuống, mang ra chợ bán dùng làm bưởi thờ tết. Đó là những quả bưởi to, đẹp và vàng ươm sắc màu.

Bưởi thờ tết không phải là những giống bưởi ăn thường ngày như bưởi Diễn, năm Roi, da xanh mà là bưởi quê chính hiệu. Đây là giống bưởi được trồng từ lâu đời, gốc to xù xì, cành khẳng khiu và rất ít lá. Cũng có nhà trồng giống bòng hay quả kỳ đà. Đây là loại bưởi cho quả to, có quả to bằng chiếc ấm ủ, vỏ ngoài nhăn nheo hoặc bóng mịn. Giống bưởi này cây không to như bưởi thường mà cành nhỏ, mọc vươn dài ra cả khu vườn. Khi có quả, người ta phải dùng rọ để đỡ hoặc dùng những hòn đá to đỡ phía dưới.

Vào độ tháng Chạp, người dân hái bưởi xuống để bán cho kịp chợ tết. Thường thường vào độ mùng 10 tháng Chạp là bưởi được hái. Hái bưởi tết không dễ dàng như bưởi ăn hằng ngày mà phải thật khéo léo và thận trọng. Không thể dùng cây để chọc bưởi xuống đất mà người ta phải trèo lên thân cây, vít từng cành để dùng kéo hay dao cắt từng quả một rồi cho vào giỏ đưa xuống. Làm thế bởi vì bưởi tết phải để cuống cùng một hai chiếc lá xanh cho hòa hợp với màu vàng của bưởi. Các cụ ở thôn quê có cách giữ bưởi tết lâu là dùng vôi ăn trầu quệt vào núm của quả, để dưới gậm giường để như cho bưởi được tươi lâu.

Mùa hái bưởi tết, các khu vườn quê trong làng, trong xóm đông vui tấp nập, người ta hái bưởi xuống như thể đang gọi mùa xuân về. Trong những tán lá xanh, những trái bưởi vàng ươm một màu đang ánh lên dưới nắng xuân ấm áp. Cả không gian khu vườn lừng lựng hương bưởi tết. Thật đặc biệt, giống bưởi quê phải đến tháng Chạp mới tỏa hương thơm ngào ngạt, mùi thơm đặc trưng của bưởi những ngày giáp tết. Trái bưởi được hái về, người dân khéo léo múc chậu nước sạch và rửa từng quả một. Bởi vì bưởi treo trên cành cây gần một năm nên khá nhiều rêu mốc và bụi bẩn phủ ngoài vỏ bưởi, khi rửa, vỏ bên ngoài trở nên sáng đẹp, sắc vàng càng thêm tươi tắn và rực rỡ.

Những ngày tháng Chạp, những bà mẹ quê, những bà cụ tóc bạc phơ gánh những quả bưởi quê ra chợ bán. Dọc đường đi, sắc vàng của bưởi ánh lên cùng hương thơm nồng nàn vương dọc con đường làng. Tại phiên chợ những ngày giáp tết, sắc vàng của bưởi quê cùng hương thơm của nó hòa vào màu vàng sẫm của cam sành, màu xanh ngắt của lá rong, màu đỏ của tranh tết tạo thành một bức tranh xuân rạng rỡ sắc màu. Người dân quê xúm quanh thúng bưởi để chọn cho mình quả bưởi vừa vàng, vừa thơm, vừa đẹp để về thờ tết. Bưởi tết bán không quá đắt vì đây là giống bưởi quê, người dân mang bán chủ yếu là góp vào phiên chợ hương vị tết và đặc biệt, mang đến vị tết trong mỗi gia đình.

Trong mâm ngũ quả ngày tết không thể thiếu quả bưởi, quả bòng hay trái kỳ đà hoặc phật thủ. Sắc vàng của trái bưởi hòa vào sắc xanh của chuối tạo nên sự hài hòa giữa một không gian đặc biệt. Trong cả ba ngày tết, hương bưởi lan tỏa khắp không gian căn nhà hòa vào mùi hương trầm nồng nàn ấm cúng làm cho không khí gia đình, không khí xuân trở nên rạo rực, sum vầy.

Người dân quê hay thành phố rất coi trọng quả bưởi tết, dù bận rộn đến mấy, người ta cũng cố chọn cho gia đình mình một trái bưởi thật đẹp, cân đối, có núm lá tươi và đặc biệt, có màu vàng tươi. Như thế, trái bưởi sẽ mang lại sự may mắn, an khang, thịnh vượng cho gia đình trong năm mới. Sau mấy ngày tết, người ta mang quả bưởi thờ tết xuống bổ ra để cả nhà cùng thưởng thức. Vỏ của nó phơi ra dùng để đun nước tắm, từng múi bưởi trong vắt những tôm và căng mọng nước. Ăn một múi bưởi sau ngày tết khiến cho tâm hồn thêm sảng khoái và nồng nàn.

Về làng quê những ngày giáp tết, sắc vàng của bưởi tết tô điểm những khu vườn quê, những con đường làng bình dị. Dù cuộc sống có đổi thay nhưng người dân đất Việt từ bao đời nay vẫn nâng niu, gìn giữ trái bưởi trên bàn thờ mỗi khi tết đến xuân về.

Nguyễn Thế Lượng

Trường THPT Hạ Hòa - Phú Thọ