Thời gian sinh trưởng phát triển của giống lúa từ 150 ngày đến 155 ngày. Đặc điểm của cây lúa là lá tốt, cây cao từ 1,5 - 1,7 mét; bông lúa đều đặn, tỷ lệ hạt chắc khá cao, trung bình từ 120 - 180 hạt/bông lúa; vỏ trấu có màu hạt cau khô, hạt gạo to mẩy, mầu trắng ngà; gạo nấu chín bằng hơi, xôi dẻo có mùi thơm hấp dẫn. Sâu đục thân là loại côn trùng gây hại làm cho cây lúa bị “bạc lạc” (trước đây đã có vụ sâu đục thân phá hoại tới 15% diện tích) đã ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng, tuy nhiên hiện đã có loại thuốc đặc trị hữu hiệu. Sau mỗi vụ thu hoạch, nông dân sàng lọc lựa chọn hạt to đều, phơi khô, bảo quản để làm giống vụ sau.

Trước đây, bà con nông dân nơi đây trồng lúa nếp cái hạt cau theo phương pháp truyền thống và chỉ để sử dụng trong gia đình vào các ngày lễ, tết, giỗ… nên sản xuất còn phân tán, nhỏ lẻ, vỏ trấu đổi mầu, nguy cơ thoái hóa, mai một giống

Từ năm 2008, chính quyền địa phương bắt đầu quan tâm đến việc duy trì, bảo tồn và tiếp tục phát triển giống lúa đặc sản này. Năm 2010, địa phương thực hiện quy hoạch vùng sản xuất tập trung thâm canh giống lúa nếp cái “hạt cau” trên diện tích 120 ha. Điểm lưu ý là chỉ mở rộng sản xuất ở những vùng, xứ đồng có chất đất phù hợp để đảm bảo chất lượng hạt gạo và giữ được chữ tín đối với người tiêu dùng.

Kết quả sau 10 năm “chấn hưng”, đến nay địa phương đã bảo tồn, phát triển bền vững loại lúa đặc sản đặc biệt này, vừa tăng nhanh giá trị sản lượng lương thực, đáp ứng một phần nhu cầu tiêu dùng của “thượng đế” hiện nay...

Thu hoạch lúa nếp cái "hạt cau" ở Hà Lĩnh bằng máy gặt đập liên hoàn

Vụ mùa năm 2018 này, do thực hiện tốt các điều kiện sản xuất, tích cực chăm bón, phòng trừ dịch bệnh nên bà con đã có một mùa bội thu. Vào vụ thu hoạch, hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp đã sử dụng từ 7 - 8 máy gặt đập liên hoàn (kết hợp với gặt tay), xe cơ giới vận chuyển sản phẩm, vì vậy 120 ha lúa nếp cái “hạt cau” đã được thu hoạch nhanh gọn trong 5 ngày. Năng suất lúa đạt từ 38 - 40 tạ/ha, sản lượng đạt từ 460 - 480 tấn. Các thương lái, đại lý trong và ngoài địa phương đặt mua theo kế hoạch đã khẩn trương tổ chức tiêu thụ sản phẩm. Lúa nếp cái “hạt cau” Hà Lĩnh hiện bán ra thị trường với giá từ 1,5 triệu - 1,8 triệu đồng/100 kg thóc, giá gạo từ 25 nghìn đồng - 30 nghìn đồng/kg gạo. Như vậy, giống lúa nếp này mang lại giá trị kinh tế cao gấp 3 - 4 lần so với các loại lúa khác.

Nhằm khuyến khích nông dân phát triển sản xuất, nâng cao năng suất, giá trị sản lượng và chất lượng sản phẩm, địa phương đã và đang gấp rút hoàn thiện các thủ tục pháp lý trình cấp có thẩm quyền phê duyệt hồ sơ đăng ký thương hiệu “Lúa nếp cái hạt cau Hà Lĩnh” trong thời gian tới./.

Lê Như Cương

Thị trấn huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa