Đây là các sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng từ ngàn xưa của huyện Yên Bình nói riêng và của tỉnh Yên Bái nói chung. Chất lượng các loại gạo ở xã Bạch Hà dẻo, thơm ngon hơn hẳn các xã khác, đặc biệt là các loại gạo thơm nên người dân trong xã thường làm quà biếu cho người thân vào dịp Tết hoặc thăm hỏi họ hàng và là sản vật để dâng hiến thần linh trong “Lễ Cơm mới” của đồng bào dân tộc Cao Lan cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Xã Bạch Hà nằm lọt trong lòng 3 dãy núi: Núi Là cao 958m, núi Lẻn cao hơn 500m và núi Hàm Rồng cao trên 700m. Cánh đồng Bạch Hà rộng hơn 150 ha được hình thành từ triệu triệu năm do Ngòi Cáp, ngòi Gò Chùa và suối Hàm Rồng chuyên chở phù sa từ các dãy núi bồi đắp nên. Các nhà khoa học gọi Bạch Hà là vùng đất dốc tụ vô cùng màu mỡ. Vì thế, lúa ở đây tốt bời bời, từ ngàn đời nay đã nổi tiếng là vùng gạo trắng, cơm dẻo thơm ngon nhất phủ Yên Bình bên dòng sông Chảy.

Do nằm dưới chân các dãy núi, nên Bạch Hà có tiểu vùng khí hậu tương đối ôn hòa, nhiệt độ trung bình hàng năm 22,9 độ C, ngày nắng đêm lạnh, tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm khá lớn, khiến cho cây lúa tích trữ được năng lượng, đây chính là yếu tố giúp cho hạt gạo Bạch Hà thơm ngon.

Từ ngàn đời nay, người dân Bạch Hà vẫn trung thành với lối canh tác truyền thống, sử dụng nhiều phân hữu cơ, hạn chế dùng phân hóa học và các loại thuốc bảo vệ thực vật. Khi lúa đứng cây chuẩn bị làm đòng, cây lúa đã tỏa hương thơm ngào ngạt, khi lúa đã chín mà hương lúa vẫn thơm lừng, một nhà thổi cơm thì cả thôn đều biết.

Gạo Bạch Hà là một trong những sản phẩm nổi tiếng của huyện Yên Bình

Sản lượng lúa xã Bạch Hà đạt 1.506 tấn/năm đảm bảo lượng lương thực cho 4.091 nhân khẩu của xã; đồng thời mỗi năm còn dư thừa khoảng trên 550 tấn thóc bán ra thị trường (quy ra diện tích khoảng 50 ha/vụ để phát triển sản xuất hàng hóa). Nhiều hộ dân đã tính toán cân đối diện tích sản xuất lúa đảm bảo lương thực cho gia đình và bố trí diện tích dư thừa gieo cấy các giống lúa thơm để xuất bán trao đổi hàng hóa vào dịp Tết. Bởi vậy những năm gần đây đã bắt đầu hình thành các khu đồng sản xuất lúa thơm chất lượng cao tại các thôn: Gò Chùa, Hồ Sen, Phai Thao, Hàm Rồng, Ngọn Ngòi với quy mô khoảng 50 ha/vụ.

Với mục tiêu xây dựng sản phẩm gạo Bạch Hà trở thành thương hiệu có uy tín trên thị trường, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân phát triển sản xuất và kinh doanh gạo Bạch Hà, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông, lâm nghiệp trên địa bàn huyện Yên Bình, từ tháng 3/2017, UBND huyện Yên Bình đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Trường Đại học Nông, lâm Thái Nguyên, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam và các nhà khoa học nghiên cứu về gạo Bạch Hà và xây dựng Dự án: Xác lập quyền đối với Nhãn hiệu tập thể “Gạo Bạch Hà” cho sản phẩm gạo của xã Bạch Hà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái.

Sau hơn một năm nỗ lực, ngày 26/10/2018 xã Bạch Hà, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái được Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể “Gạo Bạch Hà” cho sản phẩm gạo của xã Bạch Hà. Đây là cơ sở quan trọng để huyện Yên Bình quản lý tốt hơn chất lượng, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường thông qua bộ nhận diện nhãn hiệu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người nông dân. Đối với người tiêu dùng, sẽ yên tâm hơn khi được sử dụng sản phẩm đảm bảo chất lượng, biết rõ nguồn gốc xuất xứ.

Nguyễn Hồng Phúc

Trung tâm dịch vụ, hỗ trợ PTNN  huyện Yên Bình, Yên Bái